Heimskautsgerðið á Raufarhöfn er samfélagslegt verkefni íbúa á norðausturhorni Íslands. Það er jafnframt stærsta útilistaverk á Íslandi og rýs á Melrakkaás við Raufarhöfn sem er nyrsta kauptún landsins. Þar er dagurinn hvað lengstur á sumrin og stystur á veturna og sólin sest ekki í nokkrar vikur í kringum sólstöðurnar. Birtan er einstök og sökum hve landið er lágt þá skyggir ekkert á sjóndeildarhringinn í heilar 360 gráður en fyrir vikið nýtur sólin sín allt árið frá sólrisi til sólseturs. Í meginatriðum gengur hugmyndin um Heimskautsgerðið út á að tengja íslenska menningu, bókmenntasögu og sígild vísindi saman við sérstæðar umhverfisaðstæður á norðurhjara landsins. Útkoman er áhrifaríkt sjónarspil.

Heimskautsgerðið er um 50 metrar í þvermál en 6 metra há hlið vísa til höfuðáttanna. Í miðju hringsins er 10 metra há súla á fjórum stöplum sem áform eru uppi um að skarti kristaltoppi sem brýtur sólarljósið og varpar geislum sólar um allt Heimskautsgerðið. Allt grjót sem er notað í hleðsluna kemur úr grjótnámu Raufarhafnarhrepps en stærstu steinarnir vega allt að 3 tonn.

Verkið er sprottið upp úr vangaveltum Erlings B. Thoroddsen um hvernig hægt er að virkja endalausa víðáttu þar sem ekkert skyggir á sjóndeildarhringinn, heimskautsbirtuna og miðnætursólina. Heimskautsgerðið er í senn sólúr, leikur að ljósi og sambland fornsögu- og menningarlegra hugmynda þar sem goðsögulegur hugarheimur og dvergatal Völuspár og Snorra Eddu koma við sögu. Utan um þennan hugarheim rís Heimskautsgerðið á Melrakkaási við Raufarhöfn. Haukur Halldórsson listamaður tók þátt í hugmyndavinnu með Erlingi og gerði skyssur og líkan sem stuðst er við.

Sjá Heimild