Hjörleifshöfði er móbergshöfði á Mýrdalssandi, 221 m hár. Hann hefur eitt sinn verið eyja, á landnámsöld var hann orðinn landfastur og fjörður, Kerlingarfjörður, var inn með honum en nú er hann umlukinn sandi og er rúma 2 km frá sjó.

Þegar Katla gýs bera Kötluhlaup með sér geysilegt magn af sandi og það eru þau sem hafa valdið hinum miklu landbreytingum. Talið er að fjörðurinn hafi fyllst af sandi á 14. öld og síðan hefur landið gengið lengra fra. Sandurinn sunnan við höfðann heitirKötlutangi og varð syðsti oddi Íslands eftir Kötluhlaupið 1918 en áður var Dyrhólaey syðst; nú hefur sjórinn brotið svo mikið af sandi af Kötlutanga að Dyrhólaey er aftur orðinn syðsti oddinn.

Hjörleifshöfði er sagður kenndur við Hjörleif Hróðmarsson, fóstbróður Ingólfs Arnarsonar, sem kom með honum til Íslands á öðru skipi. Þeir urðu viðskila og hafði Ingólfur vetursetu í Ingólfshöfða en Hjörleifur við Hjörleifshöfða. Um vorið drápu írskir þrælar Hjörleifs hann og menn hans, tóku konurnar með sér og flúðu til Vestmannaeyja en Ingólfur elti þá uppi og drap þá. Uppi á höfðanum er Hjörleifshaugur og er Hjörleifur sagður grafinn þar.

Búið var í Hjörleifshöfða til 1936 en bærinn var fluttur af sandinum upp á höfðann eftir að hann eyddist í Kötluhlaupinu 1721. Hjörleifshöfði þótti góð bújörð og þar voru hlunnindi af reka, fuglaveiðum og eggjatekju.

Mynd: Þórarinn Helgason